Lekcja 17. Czas przeszły dokonany – Passé composé
Czas Passé composé jest czasem przeszłym, który stosujemy do wyrażania czynności mającej miejsce w przeszłości, a która w momencie kiedy o niej mówimy została już zakończona, zrealizowana. Czasu przeszłego dokonanego (passé composé) stosujemy gdy wyrażamy:
- czynności przeszłe, zakończone, które mogą mieć skutki/konsekwencje w teraźniejszości np. Je mange des biscuits au chocolat que j’ai acheté ce matin. (Jem ciasteczka z czekoladą, które kupiłam dziś rano.)
- czynności zakończone np. J’ai descendu la poubelle. (Wyniosłam śmieci.)
- czynności dokonane w przeszłości, których czas trwania jest znany (znamy ramy czasowe bądź pozostają one domyślne) np. Elle a travaillé en Pologne quatre ans. (Ona pracowała w Polsce 4 lata.)
Również czas ten często występuje po okolicznikach czasu, kiedy uwzględniono ramy czasowe rozpoczęcia i zakończenia danej czynności:
– de 1986 à 1990, en 1996 (od 1986 do 1990, w 1996)
– hier/avant-hier (wczoraj/przedwczoraj)
– la semaine/le mois/l’année dernière (w zeszłym tygodniu/miesiącu/roku)
– pendant 5 ans (przez 5 lat) - czynności dokonane występujące po sobie np. Elle s’est levé vers 9 heures, elle s’est douché et elle est sorti de la maison. (Ona wstała o 9, wzięła prysznic i wyszła z domu).
W czasie tym do tworzenia zdań wykorzystujemy czasowniki posiłkowe avoir lub être, które odmieniamy w czasie teraźniejszym, a po których umieszczamy imiesłów czasu przeszłego. Konstrukcja czasu przedstawia się następująco:
Jeśli chodzi o imiesłów czasu przeszłego warto sobie zapamiętać, jak go tworzyć poprzez zmianę końcówki interesującego nas czasownika. I tak:
- końcówki czasowników GRUPY I: ER —> É
aimer (lubić) – aimé
parler (mówić) – parlé
- końcówki czasowników GRUPY II: IR —> I
finir (kończyć) – fini
grandir (rosnąć) – grandi
- końcówki czasowników GRUPY III: czasowniki nieregularne, których imiesłowy czasu przeszłego trzeba zapamiętać!
avoir (mieć) – eu
boire (pić) – bu
comprendre (rozumieć) – compris
connaître (znać) – connu
croire (wierzyć) – cru
cuire (gotować) – cuit
devoir (musieć) – dû
dire (powiedzieć) – dit
écrire (napisać) – écrit
être (być) – été
faire (robić) – fait
lire (czytać) – lu
mettre (kłaść) – mis
permettre (pozwolić) – permis
promettre (obiecać) – promis
ouvrir (otwierać) – ouvert
offrir (ofiarować) – offert
pouvoir (móc, potrafić) – pu
prendre (brać) – pris
rire (śmiać) – ri
tenir (trzymać) – tenu
venir (przychodzić) – venu
voir (widzieć) – vu
vouloir (chcieć) – voulu
W celu poznania zasad uzgadniania imiesłowu czasu przeszłego odsyłam Was na STRONĘ.
Znamy już konstrukcję zdań w czasie przeszłym dokonanym, wiemy jak tworzyć imiesłowy czasu przeszłego, została nam jeszcze jedna kwestia, a mianowicie:
„Skąd mam wiedzieć kiedy imiesłów czasu przeszłego łączyć z czasownikiem posiłkowym avoir, a kiedy z czasownikiem posiłkowym être?”
Odpowiedź jest prosta: zapamiętujemy 14 czasowników, które wyrażają ruch bądź zmianę stanu, wówczas imiesłów czasu przeszłego łączy się z czasownikiem posiłkowym être (być). Jeśli natomiast czasownik w zdaniu posiada dopełnienie bliższe (czynność jest wykonywana na kimś lub na czymś) to wówczas mimo, że jest to czasownik „ruchu” stosujemy czasownik posiłkowy avoir.
Ponadto wszelkie czasowniki zwrotne np. se laver (myć się), se lever (wstawać), se doucher (brać prysznic) również łączymy z czasownikiem posiłkowym être.
Na koniec proponuję rozwiązać kilka ćwiczeń związanych z tematem: